Petroleum branders

Bij onze groep werd er nog tot 2015 gebruik gemaakt van petroleum branders.
Het eerste gedeelte is geschikt voor scouts. Ze kunnen hieruit leren hoe een petroleumbrander moet worden ontstoken en hoe hij werkt. Het tweede gedeelte gaat over het onderhoud. Het onderhoud van de branders vraagt wel enige vaardigheden en is niet aan te raden om over te laten aan je verkenners. Stel binnen het staf team een iemand aansprakelijk die ervoor zorgt dat de branders in top conditie blijven.

Hoe werkt een petroleumbrander?

Een petroleumbrander is een vrij simpel apparaat. Het bestaat uit de volgende onderdelen:

• brandstoftank
• pompje (4) met pompleertje
• dop (1)
• ventiel (3)
• branderkop met spuitmondje (5)
• spiritusbakje (2)

Het tankje is voor de opslag van de petroleum. Met het pompje kan door te pompen druk worden opgebouwd in het tankje. Door de druk in het tankje wordt dan peut(=petroleum) door de stijgbuis omhoog gespoten. Daar wordt het onder de branderkop doorgeleidt waar het wordt verwarmd. Door de verwarming van de peut gaat de peut over in gasvorm. Peut op zichzelf brandt niet erg goed, alleen de gasvorm is licht ontvlambaar en zorgt voor een mooie blauwe vlam. Vervolgens wordt het gas door het spuitmondje omhoog gespoten tegen de branderkop die het netjes verdeeld, zodat de brander mooi gelijkmatig brandt. Met het ventieltje kan de druk van de tank worden gehaald. Hiermee kan je dus de vlam regelen en kan je de brander ook mee uit zetten.

Hoe ontsteek je een petroleumbrander?

Nu je weet hoe een primus(=petroleum brander) werkt, wil je natuurlijk ook weten hoe je hem aansteekt.
Door de dop van de tank te draaien kun je de tank vullen met petroleum. Doe hier geen benzine in, want dat kan de brander niet aan. De brander zal dan heel heet worden. Hierdoor zal de druk in het tankje toenemen en uiteindelijk ontploffen. Als het tankje gevuld is en de dop er stevig opgedraaid is, kan je beginnen.
Draai het ventieltje open, zodat er nog geen druk op de tank komt te staan. Giet vervolgens het spiritusbakje, dat net onder de branderkop zit, helemaal vol met spiritus (bolle minuscus). Ontsteek de spiritus en zorg ervoor dat de vlam de branderkop goed verwarmd. Zorg ervoor dat je de vlam goed afschermt van de wind, zodat de vlam goed de kans krijgt om de branderkop te verwarmen.
Als de spiritus bijna opgebrand is dan draai je het ventieltje dicht en begin je te pompen. Dit pompen moet in een redelijk hoog tempo. Als het goed gaat begint de brander een ruizend geluid te maken en krijg je een mooie blauwe vlam. Dit is goed, ga door met pompen tot je moeite moet doen om de druk te vehogen. Nu kan jij beginnen met koken.
Als het niet goed is krijg je een gele vlam en/of krijg je geen ruizend geluid. Dit kan twee dingen betekenen. Of je hebt de branderkop niet goed voorverwarmd, dan spuit de brander peut in vaste vorm in plaats van gasvorm of de brander moet doorgeprikt worden. In dit laatste geval maakt de brander aanstalten om goed te gaan branden, maar doet het net niet. Pak dan uit je onderdelen set de doorprikkers en prik voorzichtig met de naald in het spuitmondje. Hopelijk doet hij het na het doorprikken wel en kun jij ook beginnen met koken. Let er trouwens wel op dat je doorpriknaald niet krom is, want anders vervorm je het spuitmondje.
Als na de tweede keer voorverwarmen de primus het nog niet doet, dan is er wat anders aan de hand. Probeer het spuitmondje eens door te prikken en zie of dat helpt. Helpt dat nog niet dan moet er waarschijnlijk een onderdeel vervangen worden. Ga naar je leiding toe en vraag vriendelijk of zij er raad me weten. Zie in het stukje onderhoud hieronder voor verdere informatie.

Onderhoud

Om je primus in topconditie te houden moet er regelmatig onderhoud worden gepleegd. Ik zal wat symptomen van mankementen beschrijven met de betreffende oplossing.
Het meest voorkomende probleem is dat het pompje niet meer goed pompt. Het pompje schiet door en de druk opbouw vordert niet snel genoeg. Draai dan het pompje los van de tank en haal het pompje uit de brander. Als het pompleertje erg droog is, dan helpt het als je het pompje flink invet met vaseline. Mocht dat nog niet helpen of is het leertje goed vet, dan moet het leertje worden vervangen. Neem de primus mee naar een buitensportzaak o.i.d. en vraag of ze voor dat pompje een leertje hebben. Zet hem er gelijk op en probeer het uit. Er zijn namelijk aardig wat veschillende maten in pompleertjes.
Een ander probleem is dat de brander druk verliest. Je hebt de brander goed aangekregen, maar zodra je stopt met pompen vermindert de druk en gaat de primus uit. Controleer dan eerst als de brander is afgekoeld of alles goed dichtgedraait zit. Dus of de dop er goed opzit en of de branderkop er goed stevig opzit. Als dit het geval en de primus vertoont nog steeds druk verlies, dan zit er waarschijnlijk een lek in het tankje. Draai in dat geval de branderkop van het tankje en sluit het ontstane gat af met een tankdop. Pomp een flink aantal malen, zodat er druk ontstaat in het tankje en dompel vervolgens het tankje geheel onder water. Op deze manier kan je het lek opzoeken. Als je het lek hebt gevonden dan kan je het dichtstoppen met emaille, nee niet met e-mail. Dit is te verkrijgen in tube vorm. Als het lek is gedicht kun je weer gebruik maken van de primus.
Nog een leuk probleem is dat er niks gebeurt of dat de brander alleen maar gele nare vlammen veroorzaakt. Hoogstwaarschijnlijk is dan het spuitmondje aan vervanging toe. Om het spuitmondje te vervangen heb je een speciale sleutel uit je onderdelen set nodig. Draai hiermee het spuitmondje van de branderkop en ga ermee naar je primus dealer. Kijk ook even voordat je gaat op je doorpriknaalden zakje welke doorsnede de naalden hebben. Dit is wel handig om van te voren te weten. Bij je primus dealer kan je vervolgens spuitmondjes bestellen met de beoogde doorsnede. Draai het nieuwe spuitmondje op je brander en je zult versteld staan. De brander is weer als nieuw.
Soms zie je witte rook ontsnappen in de buurt van het spiritusbakje. Kijk dan na of daar alles goed zit vastgedraaid. Als dat het geval is, vervang dan de asbestringetjes die onder en boven het spiritusbakje zitten ter afsluiting. Het is trouwens raadzaam om de gesteldheid tijdens onderhoud van de branders te bekijken en vervang de ringetjes indien ze bijna uitelkaar vallen van ellende.

Mochten er nog opmerkingen of aanvullingen op het bovenstaande zijn dan hoor ik dat graag.
Wij gebruiken trouwens ook nog tilleys. Dit zijn grote petroleum lantaarns, waarmee je een heel bos kan verlichten. Hierover later meer!

Alladinhuis

Het Alladinhuis is helaas gesloten.